Ý nghĩa hình tượng con voi trong văn hoá Á Đông

Voi đóng vai trò quan trọng trong văn hóa của khu vực Nam Á và Đông Nam Á. Chúng xuất hiện trong các câu truyện thần thoại ở Jataka và Panchatantra. Trong tôn giáo, chúng có vai trò thiêng liêng và nhiều đền thờ có thờ các tượng voi. Loài voi còn được xem là một trong số những động vật thông minh nhất trên hành tinh, chúng luôn dễ dàng là “tâm điểm” thu hút sự chú ý của chúng ta. Con voi là loài vật quen thuộc tại các nước Á Đông. Tuy nhiên bạn có biết ý nghĩa hình tượng con voi trong văn hoá Á Đông là gì không? Hãy cùng Tô Tượng Đẹp tìm hiểu trong bài viết sau đây nhé.

Những thông tin thú vị về loài voi

Voi là động vật trên cạn lớn nhất thế giới hiện nay còn sống. Voi đực Châu Phi có thể cao tới 3m và nặng từ 4.000 đến 7.500 kg. Voi Châu Á có kích thước nhỏ hơn, cao khoảng 2,7m và nặng từ 3.000 đến 6.000 kg. Trên thế giới hiện nay chỉ còn 3 loài voi còn tồn tại, bao gồm voi bụi rậm, voi rừng Châu Phi và voi Châu Á. Chúng sinh sống ở Châu Phi, Ấn Độ và vùng Tây Nam Á. Ngoài ra, tất cả các loài voi khác đều đã tuyệt chủng. Vậy chúng có những thông tin thú vị nào?

Voi sở hữu trí nhớ rất đặc biệt

Voi là loài thông minh nhất sống trên cạn vì chúng có bộ não lớn nhất. Tập tính của chúng là sống theo chế độ mẫu hệ nên chúng nhớ rất rõ bạn bè cũng như kẻ thù của chúng. Ngoài ra, loài voi có thể ghi nhớ tất cả những nơi có nguồn nước tại khu vực chúng đang sinh sống.

Bên cạnh đó, do có sự tự nhận thức giống như con người, vượn và cá heo, loài voi nằm trong số ít các loài vật có thể nhận ra chính bản thân mình trong gương.

Voi giàu tình cảm

Voi là loài có tính xã hội cao, những hành vi của chúng cũng gần giống với con người như có lòng vị tha và lòng trắc ẩn. Theo một nghiên cứu về hành vi của loài voi cho thấy, các nhà khoa học đã phát hiện ra khi có một con voi buồn, những con voi khác ở gần sẽ đáp lại bằng những tiếng gọi, mục đích để an ủi con voi đó.

Voi có ngôn ngữ và ký hiệu đặc thù

Cũng giống như chúng ta, loài voi cũng có giọng nói riêng với những âm thanh trầm, bổng khác nhau. Chúng chuyển động cơ thể và dùng các cử chỉ để giao tiếp với nhau. Khi một con voi cảm thấy lo lắng, bất an mà không biết làm gì, chúng sẽ dùng vòi của mình chạm vào tai hoặc ngà nhằm xoa dịu và trấn an bản thân. Mối quan hệ giữa voi mẹ và voi con cũng được thể hiện qua cách chúng âu yếm và vuốt ve nhau.

 

Voi sử dụng bụi bẩn để tránh bị cháy nắng

Mặc dù nhìn da của chúng rất dày và cứng rắn nhưng ngược lại rất nhạy cảm. Để chống lại các tia nắng có hại cho da, chúng thường ném đất hoặc cát lên mình. Những con voi trưởng thành sẽ phủ bụi cho các con non bằng cách ném đất sét hoặc bùn lên mình tránh bị cháy nắng.

Vòi voi cực kì linh hoạt

Dù có thể nặng tới hơn 180 kg, vòi voi cực kì linh hoạt trong mọi hoạt động. Chúng vừa có thể quật gãy cành cây lại vừa có thể nhặt được cả một hạt gạo!

Voi có thể dành từ 12-18h mỗi ngày để ăn

Loài động vật có vú tuyệt vời này có thể dành từ 12 đến 18h mỗi ngày để ăn. Trong tự nhiên, chúng không ngừng tìm kiếm rễ cây, cây nhỏ, tre, cỏ và bất kỳ loại cây ăn được nào khác. Voi sử dụng chiếc vòi dài để ngửi thức ăn và nhấc nó lên miệng.

Voi sống lâu

Voi là loài động vật có vú phát triển chậm, sống lâu, có khả năng sống sót tới 70 năm trong tự nhiên. Ngoài ra, thời gian mang thai của chúng kéo dài nhất trong số các loài động vật có vú, tới 22 tháng. Voi có thể sinh con cho đến khi chúng 50 tuổi.

Ý nghĩa hình tượng con voi trong văn hoá Á Đông

Con voi là đối tượng của miêu tả trong nhiều nền văn hóa khác nhau, đặc biệt tại châu Á và châu Phi- nơi chúng tồn tại và phát triển cho tới ngày nay. Kể từ thời kỳ đồ đá, con voi đã được khắc họa bởi bức tranh khắc đá cổ trong hang động nghệ thuật. Theo thời gian, chúng được mô tả trong nghệ thuật trong các hình thức khác nhau, bao gồm cả hội họa, tác phẩm điêu khắc, âm nhạc, phim ảnh, và thậm chí cả kiến trúc.

Voi trong đời sống các nước Đông Á

Voi đã thuần hóa là con vật nuôi có ích và rất thân thiện với con người. Từ hàng nghìn năm nay, những con voi đã được thuần hóa đều tham gia vào  những công việc như kéo gỗ, kéo cày, kéo cây và để biểu diễn trong các lễ hội. Voi là động vật thông minh nên có thể học và ghi nhớ rất nhanh các kỹ năng đơn giản.

Người dân vùng Đông Nam Á thường dùng voi để kéo các cây gỗ lớn mà xe ủi hoặc xe kéo không làm được. Người châu Á cũng dùng voi để làm loài vật chiến đấu (voi trận) như Ấn Độ, Việt Nam, Thái Lan, Campuchia…… Người Việt từ lâu đã biết sử dụng voi phục vụ cho đời sống, đặc biệt là trong việc quân sự.

Voi xuất hiện trong các câu truyện thần thoại ở Jataka và Panchatantra. Trong đạo Hindu, đầu của thần Ganesha là một chiếc đầu voi. Chúng được trang điểm đẹp đẽ để sử dụng trong các đám rước lớn ở Kerala.

Trước đây chúng cũng được sử dụng trong chiến tranh như những đội tượng binh ở Ấn Độ, Việt Nam v.v. Voi còn là biểu tượng quốc gia, là linh vật (quốc thú) của Lào (còn gọi là Vạn Tượng hay đất nước Triệu voi) là hình tượng nghệ thuật phổ biến và đặc trưng của hai quốc gia Lào và Thái Lan.

Ý nghĩa của voi trong văn hóa Ấn Độ Giáo

Trong văn hóa Ấn Độ giáo thì con voi là hình tượng phổ biến. Voi là biểu tượng của vật linh trong Ấn Độ giáo vì nó là vật cưỡi của thần Inđra hay còn gọi là Thần Sấm sét – Thần Chiến tranh hay Thần Hộ mệnh). Hình tượng voi trong kiến trúc được thể hiện rất phong phú, sinh động với nhiều tư thế khác nhau, mang ý nghĩa tôn giáo, voi thường được khắc tạc cùng với thần Inđra. Người Chăm ở Việt Nam, chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ thường khắc tạc voi với nhiều loại hình như tượng, phù điêu, đất nung trang trí…

Trong thánh ca tiếng Phạn của người Ấn Độ và khu vực Đông Nam Á, con voi là động vật duy nhất có tay, đây là biểu tượng của sự cho đi và nhận lại. Một nguyên nhân nữa khiến voi là biểu tượng của sự giàu có và may mắn là bởi chỉ các gia điình giàu có, quý tộc ở Ấn Độ xưa mới có voi. Voi chính là một biểu tượng của giai cấp, phân biệt giàu nghèo trong xã hội.

Ý nghĩa của voi trong văn hóa Phật Giáo

Trong Phật giáo, voi là một biểu tượng của sức mạnh tâm thức. Vào khởi đầu của việc tu tập, tâm thức chưa được kiểm soát được tượng trưng bằng một con voi xám có thể chạy hoang bất cứ lúc nào và phá huỷ mọi thứ trên đường. Sau khi thực hành pháp và tu tập, tâm bây giờ đã được kiểm soát, lại được tượng trưng bằng một con voi trắng mạnh mẽ và hùng dũng, có thể đi đến bất cứ nơi đâu nó muốn và huỷ diệt tất cả những chướng ngại ở trên đường.

Voi trắng sáu ngà còn là vật cưỡi của Phổ Hiền bồ tát tượng trưng cho trí tuệ chiến thắng sáu giác quan. Vì voi là con vật khôn nhất trong các loài thú nên theo truyền thuyết, Phật Thích Ca khi nhập vào trong bụng mẫu hậu Sirimahamaya qua hình dáng một con bạch tượng, ám chỉ ngài là một bậc hiền giả giáng sinh.

Hình tượng Voi trong văn hóa Việt Nam

Ở Việt Nam, voi sinh sống nhiều tại các tỉnh Tây Nguyên. So với con trâu, so với con ngựa, so với con bò, con dê, … thì hình ảnh con voi rất là quen thuộc. Nó xuất hiện trong ca dao, trong các bài hát cho trẻ con, trong tranh vẽ của dân gian. Bất cứ một người Việt Nam nào cũng đều quen thuộc với cái bài : ‘‘Con vỏi con voi, cái vòi đi trước, hai chân trước đi trước, hai chân sau đi sau, còn cái đuôi thì đi sau rốt …’’.

Rồi thì trong tranh vẽ cũng vậy, mình có tranh Bà Triệu cưỡi voi, rồi Trưng Vương phá Hán tặc, cũng là con voi… Về Hai Bà Trưng, Vũ Hoàng Chương có hai câu nói lên việc Hai Bà Trưng bình định giặc Hán, giải phóng dân tộc : ‘‘Ngàn sau nhuệ khí con nòi lạc, Mũi kiếm đầu voi đủ tượng trưng’’. Mũi kiếm đầu voi tượng trưng cho tinh thần anh dũng của dòng giống Việt Nam rồi.

Thưở xưa, voi chỉ dùng để làm phương tiện di chuyển từ nơi này sang nơi khác, rồi phương tiện chuyên chở. Ví dụ người ta làm rẫy xa, người ta có thể dùng voi để chuyên chở các sản vật về, rồi kéo gỗ về làm nhà. Khi di chuyển từ buôn này sang buôn kia, thì việc ngồi trên lưng voi để đi là ‘‘oai’’ lắm. Phải là người như thế nào mới có được nhiều voi. Ngày xưa người Tây Nguyên nuôi voi, mang tiếng là voi nhà, nhưng không phải sống trong nhà, mà là thả trong rừng, khi cần thì mới đi bắt về.

Đối với người Tây Nguyên, con voi là hiện thân của rừng. Cũng như các loài vật khác, họ bắt voi về thuần dưỡng. Họ có những Gru – thợ săn voi. Họ có những điều khoản rất chặt chẽ để bắt voi. Họ chỉ bắt voi con để thuần dưỡng. Những con voi đấy nó trở thành những người bạn trong gia đình. Nó cũng có thần linh, cũng có linh hồn. Con voi cũng có những cái lễ như con người. Con người Tây Nguyên, từ sinh ra đến khi chết đi, đều có những cái lễ để ‘‘chứng giám’’ sự tồn tại của con người trên đời, thì con voi cũng thế.

Từ người Việt, Chăm, Khơme cho đến các tộc người ở Tây Nguyên đều có nhiều huyền thoại, truyện cổ về loài voi. Trong văn hóa Việt Nam, voi được nhiều lần nhắc đến qua những câu chuyện, câu thành ngữ, tục ngữ. Ví dụ:

Mười voi không bằng bát nước xáo: Chỉ những người huênh hoang khoác lác nhưng chẳng có thực chất
Tránh voi chẳng xấu mặt nào: Chỉ cách ứng phó, đối nhân xử thế, không chấp nhất
Thầy bói xem voi: Câu chuyện dân gian
Được voi đòi tiên: Chỉ sự tham lam, đòi hỏi quá đáng
Voi giày ngựa xé: Liên tưởng đến một hình phạt tàn khốc
Đầu voi đuôi chuột: Chỉ về sự việc làm không đến nơi, đến chốn, mang tính khoa trương

Trên đây là những thông tin thú vị về loài voi cũng như ý nghĩa  hình tượng con voi trong văn hoá Á Đông. Hy vọng bài viết hữu ích dành cho những ai yêu thích các loài động vật, đặc biệt là loài voi.

Tô Tượng Đẹp là một đơn vị hàng đầu trong ngành sản xuất và cung cấp các sản phẩm tượng thạch cao và tô tượng tinh xảo tại Việt Nam. Với hơn một thập kỷ hoạt động, chúng tôi tự hào là người tiên phong trong việc cung cấp sản phẩm thạch cao và tượng tô tượng chất lượng cao cho các khách hàng trên khắp cả nước.

THÔNG TIN KHO TƯỢNG THẠCH CAO MIỀN NAM

• Cửa Hàng: 7/2 Đường A, Phú Thạnh, Tân Phú HCM
• Xưởng Tượng: Đức Hòa Hạ, Đức Hòa, Long An
• Hotline: 0964.090.440